Kadınlarda DEHB neden geç tanı alıyor? Belirtileri nelerdir ve yaşamı nasıl etkiler? Bu yazımda DEHB hakkında bilmeniz gerekenleri bulabilirsiniz.
Kadınlarda DEHB Nedir? Kadınlarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri;
DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu), genellikle çocukluk çağında başlayan ve yaşam boyu süren nörogelişimsel bir bozukluktur. Toplumda yaygın olarak, hiperaktif ve dürtüsel davranışları olan erkek çocuklarıyla özdeşleştirilse de, bu tablo kadınlar ve kız çocuklarında çok daha farklı ve çoğu zaman daha sessiz bir şekilde seyredebilir.
Kadınlarda DEHB’nin Görünümü: Sessizlik İçindeki Karmaşa
Kadınlarda DEHB belirtileri, erkeklere kıyasla daha az görünür olabilir. Hiperaktivitenin dışa vurumu yerine, içe dönük semptomlar ön plandadır. Bu nedenle, pek çok kadın yıllarca tanı almadan yaşamakta ve yaşadığı zorlukları kişilik özellikleriyle ya da ‘yeterince çaba göstermemekle’ açıklamaya çalışmaktadır.
Kadınlarda sık gözlenen bazı belirtiler şunlardır:
- Dikkatini toplamakta güçlük, sık dalıp gitme
- Unutkanlık ve organize olamama
- İşleri erteleme ve son dakikaya bırakma
- Aşırı duygusal tepki verme, duygudurum dalgalanmaları
- Zaman yönetiminde ve sorumlulukları sürdürebilmede zorluk
- Aşırı detaycılık ya da mükemmeliyetçilikle kendini telafi etme
Bu belirtiler günlük yaşamda, eğitim hayatında, iş ilişkilerinde ya da ebeveynlik sürecinde önemli sorunlara yol açabilir. Ancak çoğu zaman bu belirtiler “stres”, “hassaslık” ya da “yorgunluk” gibi etiketlerle açıklanır ve altında yatan nörogelişimsel neden göz ardı edilir.
Tanı Süreci ve Zorlukları
Kadınlarda DEHB tanısı almak çoğu zaman geç ve güç olur. Bunun başlıca nedenleri şunlardır:
- Toplumsal cinsiyet rolleri: Kadınlardan beklenen “sakin”, “uyumlu” ve “düzenli” olma beklentileri, belirtilerin göz ardı edilmesine neden olabilir. Belirtiler fark edildiğinde ise kadınlar genellikle bunları maskeler ya da kendilerini suçlarlar.
- Farklı belirti profili: Erkeklerde daha belirgin olan hiperaktivite ve davranışsal sorunlar, kadınlarda nadiren görülür. Bu da tanı koymayı zorlaştırır.
- İkincil ruhsal sorunlar: Tanı almamış DEHB zamanla depresyon, anksiyete, özgüven sorunları ve yetersizlik duygusuna yol açabilir. Bu sorunlar da DEHB’nin üzerini örter ve klinik değerlendirmelerde asıl neden gözden kaçabilir.
Bu nedenlerle, birçok kadın DEHB tanısını ancak erişkinlik döneminde, genellikle çocuğuna DEHB tanısı konduğunda ya da yaşam zorlukları nedeniyle profesyonel destek ararken alabilmektedir.
Kadınlar ve Erkeklerde DEHB Belirtilerindeki Farklılıklar
DEHB her bireyde farklı şekillerde kendini gösterebilir. Ancak cinsiyetler arası bazı farklılıklar klinik gözlemler ve araştırmalarla da desteklenmektedir:
| Özellik | Erkeklerde DEHB | Kadınlarda DEHB |
| Belirti Tipi | Dürtüsellik, hiperaktivite | Dikkat eksikliği, içe dönüklük |
| Davranışlar | Harekete dayalı, dışa dönük belirtiler | Duygusal hassasiyet, içsel huzursuzluk |
| Tanı Yaşı | Erken çocukluk | Genellikle geç ergenlik veya erişkinlik |
| Görünüm | Daha belirgin ve rahatsız edici davranışlar | Toplum içinde daha “uyumlu” görünüm |
Bu farklılıklar, özellikle kadınların kendi yaşadıklarını anlamlandırmakta zorlanmasına ve profesyonel desteğe daha geç ulaşmalarına neden olmaktadır.
Tanı Almamış DEHB’li Kadınların Yaşadığı Zorluklar
Tanı almamış DEHB’li kadınlar, yaşamın birçok alanında sürekli bir yetersizlik duygusuyla mücadele eder. Bu durum zamanla kronik stres, tükenmişlik ve özsaygı problemlerine yol açabilir.
Bazı yaygın zorluklar:
- Akademik ve mesleki başarının altında kalmak
- Zaman yönetimi ve sorumlulukları sürdürmede güçlük
- İlişkilerde yıpranma ve iletişim sorunları
- Ebeveynlik sürecinde tükenmişlik hissi
- Kendini suçlama ve kronik yetersizlik duygusu
Özellikle toplumsal beklentilerle birleştiğinde, bu zorluklar kadının ruhsal iyilik halini ciddi biçimde etkileyebilir.
Peki, DEHB’ye Sahip Olduğumuzu Nasıl Anlayabiliriz?
DEHB mutlaka çocuklukta başlar, ancak etkilerini her yaşta gösterebilir. Aşağıdaki durumlar varsa, değerlendirme için profesyonel destek almak faydalı olabilir:
- Aynı anda birçok işe başlayıp bitirememek
- Karar vermede zorlanmak ve sürekli kararsız kalmak
- Günlük planları uygulayamamak
- Basit görevleri bile ertelemek
- Sosyal ortamlarda kendini yetersiz hissetmek
- Sürekli kaygılı ya da duygusal olarak dalgalı olmak
Bu belirtiler sadece “dalgınlık” ya da “stres” olarak değerlendirilmemeli; özellikle süreklilik gösteriyorsa, mutlaka uzman görüşü alınmalıdır.
Hayat Kalitenizi Artırmak İçin Öneriler ve Destek Yolları
🔹 Psikolojik destek alın: Tanı sürecini başlatmak ve belirtileri anlamlandırmak için bir psikolog ya da psikiyatrist ile görüşmek ilk adımdır.
🔹 Bilgi edinin: DEHB hakkında bilimsel ve doğru kaynaklardan bilgi edinmek, yaşanılan süreci anlamlandırmayı kolaylaştırır.
🔹 Kendinizi suçlamayın: DEHB bir kişilik özelliği değil, nörogelişimsel bir durumdur. Bu nedenle, yaşanan zorlukların kişisel başarısızlıkla ilgili değildir.
🔹 Rutin ve yapılandırılmış sistemler oluşturun: Planlayıcılar, hatırlatıcılar, görev listeleri ve görsel ipuçları ile günlük yaşam kolaylaştırılabilir.
🔹 Destek gruplarına katılın: Benzer süreçlerden geçen kişilerle deneyim paylaşmak yalnızlık hissini azaltır.
Kadınlarda DEHB çoğu zaman sessiz ilerler; ancak yaşam kalitesini derinden etkileyebilir. Bu konuda toplumsal farkındalığın artması, erken tanı olanaklarının gelişmesi ve destek sistemlerine daha kolay ulaşılması çok önemlidir.
Eğer bu yazıda kendinizden bir şeyler bulduysanız, bilin ki yalnız değilsiniz. DEHB ile yaşamak zorlayıcı olabilir; ancak doğru bilgi, profesyonel destek ve kendinize göstereceğiniz şefkatle bu süreci daha sağlıklı bir şekilde yönetmeniz mümkündür.
Arı Psikoloji ailesi olarak deneyimli ve uzman kadromuzla yanınızdayız. Uyguladığımız kapsamlı ve çok aşamalı testler ile tanı sürecinizde yardımcı oluyoruz. Tanı sürecinden sonra sağladığımız rehberlik ve psikolojik destek ile bu süreçte sizleri yalnız bırakmıyoruz
Kaynakça
- Quinn, P. O., & Madhoo, M. (2014). A Review of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Women and Girls: Uncovering This Hidden Diagnosis. The Primary Care Companion for CNS Disorders.
- Hinshaw, S. P., & Ellison, K. (2016). ADHD: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press.
- Solden, S., & Frank, M. (2019). A Radical Guide for Women with ADHD. New Harbinger Publications.
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).
